برنامه ریزی حمل و نقل چیست ؟
یکی از مهمترین زیر مجموعه یا زیر سیستم های شهری ، سیستم حمل و نقل می باشد و اگر خواسته باشیم پیشرفت و درجه نگرش و فرهنگ مکانی را مورد سنجش قرار دهیم ، باید نظری به سیستم دسترسی ها و شبکه بندی آن مکان بیفکنیم .
در هر اجتماع انسانی در مکانهای گوناگون چه شهری یا روستایی ایجاد امکانات آمد و رفت از ضروریات اجتناب ناپذیر به شمار می آید و در این حرکتها نیز سعی بر این است که با حمل مایحتاج انسان مسائل مورد نظر را نیز حل نمایند. حال اگر سیستمی استوار پدید آید که بتواند این رفت و آمدهای انسانی و حمل کالاهای مورد نیاز آنها را در این فضا به صورت صحیح تنظیم نماید ، می توان از یک برنامه ریزی حمل و نقل صحبت به میان آورد . به بیان دیگر می توان گفت : برنامه ریزی حمل و نقل ، فن نظام یافته ای از تجزیه و تحلیل ، تشخیص و راهکار در حمل و نقل و ترافیک است .
هدف کلی آن ایجاد ایمنی و سیستمی کارا و مناسب در ارتباط با نیازهای جاری و آینده و اولویتهای جامعه است . این برنامه موجب تحرک در توسعه اقتصادی و اجتماعی خواهد شد. کلمه ترافیک ، خود گویای تبادل فرهنگی و اقتصادی و بالطبع حرکت انسانها و کالا از نقطه ای به نقطه دیگر است .
بدیهی است که انسانها برای رفع نیازهای خود احتیاج به احداث معابر ، همچنین تهیه وسائط نقلیه با نگاهی دقیق و موشکافانه به موضوع خواهند داشت و چنان که پیداست بدون یک برنامه ریزی دقیق حمل و نقل مناسب رفع نیازها و اشکالات موجود ممکن نمی شود .حال این پرسش را می توان داشت که از یک برنامه ریزی حمل و نقل چه انتظاری میرود ؟ و یک برنامه ریزی حمل و نقل چه اهدافی را باید دنبال نماید ؟
اهداف برنامه ریزی حمل ونقل
کاملاً واضح است در زمانی که صحبت از برنامه ریزی می شود ، هدف بهبود بخشیدن به وضعیت و یا خواسته موردنظر می باشد در غیر این صورت نیازی به طرح برنامه ریزی نبود .
اهدافی را که در برنامه ریزی حمل و نقل دنبال می شود می توان فهرست وار به شرح زیر عنوان کرد :
۱- رسیدن به مناسبترین نوع سیستم حمل و نقل به گونه ای که حد اکثر استفاده از منابع موجود به عمل آید .
۲- وسعت بخشیدن به کلیه جوانب سیستم حمل و نقل و بالطبع راهها.
۳- ایجاد جهش و فعالیت اقتصادی بهینه با پایین آوردن هزینه های حمل ونقل.
۴- تنظیم زمان لازم جهت احداث معابر و نگهداری معابر و نگهداری معابر موجود بر حسب نیازهای آینده.
۵- برنامه ریزی دقیق در جهت اولویت بندی، تعمیر و نگهداری و احداث راهها .
۶- بر آورد و هزینه لازم فعالیتها بر حسب میزان نیازمندیها در سطح کشور.
۷- ایجاد تحرک در این بخش با تأسیس راههای جدید و جذابیت های ممکن.
۸- برنامه ریزی جهت ایمن نمودن راهها و وسائط نقلیه.
۹- برنامه ریزی اصولی با استفاده از فناوری پیشرفته در جهت کاهش و به حد اقل رساندن تصادفات .
۱۰- برنامه ریزی دقیق در جهت شناخت توسعه و پیشرفت در آینده و رفع نیازهای سفر.
۱۱- توجه دقیق به محیط زیست وسعی در حفظ آن به بهترین شکل ممکن.
برنامه ریزی حمل و نقل و نقش آن در ترافیک شهری
برنامه ریزی حمل ونقل شهری یک ارزیابی مداوم برنامه های حمل و نقل برای رسیدن به اهداف و مقاصد توسعه تمام یک استان و یک جامعه شهری است ، به عبارت دیگر برنامه ریزی حمل ونقل فن نظام یافته ای از تجزیه و تحلیل عناصر حمل ونقل و ترافیک است که هدف آن ایجاد ایمنی در سیستم حمل و نقل کار آمد و ناسب در ارتباط با نیازهای جاری و آینده و اولویتهای جامعه می باشد .
حال اگر بخواهیم این مفهوم را بازتر کنیم می توان چنین گفت که هدف از برنامه ریزی حمل ونقل این است که :
۱- مهیا شدن بهترین و مناسبترین نوع سیستم حمل ونقل نسبت به امکانات که کاربرد بالایی داشته باشد .
۲- با صرفه جویی در سیستم مالی ایجاد تحرک ، فعالیت و کارآیی در سیستم اقتصادی .
۳- توسعه و بهبود وضعیت راهها .
۴- برنامه ریزی در راستای توسعه آینده .
۵- داشتن اولویت بندیهای صحیح در احداث راهها.
۶- سرعت بخشیدن در حرکتها و حمل و نقل انسان و کالا در بهترین شکل.
۷- ایجاد شرایط مناسب در حمل و نقل در جهت کاهش تصادفات و افزایش ایمنی.
۸- ارائه برنامه و راهکار هایی در چارچوب منطقی برای نگهداری و حفظ محیط زیست .
سلسله مراتب طرح جامع شهری به ترتیب (از بالا به پایین) شامل موارد زیر است :
همان طور که قبلاً اشاره شد برنامه ریزی حمل و نقل نقش بسیار مهم و اساسی در برنامه ریزی شهری داشته و یکی از اساسی ترین بخشهای برنامه ریزی جامع شهری است و هدف آن رسیدن به اهداف معینی در ارتباط با توسعه همه جانبه شهری است ، این برنامه ریزی فرآیند مداوم توسعه با طراحی یک سلسله عملیات جهت دستیابی به اداف شهری و به منظور ایجاد بهترین سطح تعادل همه عناصر حمل و نقل پدید می آید.
